Doel 6.4.4 We versterken onze positie op het gebied van klimaatadaptatie en dragen daarmee bij aan een leefbare en economisch krachtige delta

• Vanuit de structurele begroting is een beperkt structureel budget beschikbaar. Bij het benoemen van klimaat als strategische opgave voor Zwolle zijn bij de Perspectiefnota 2017 - 2020 aanvullende middelen beschikbaar gesteld voor de jaren 2017 - 2019. De uitvoering wordt programmatisch opgepakt en staat beschreven onder de toelichting bij projecten. Het structurele budget wordt grotendeels ingezet als onderdeel van het programmabudget.

• Sturing binnen netwerkorganisatie Ruimte voor de Vecht, relatie Project overstijgende verkenning (POV) Vecht en Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) Vecht

De inspanning voor de meeste activiteiten is te vinden bij het onderdeel projecten (zie hierna). Daarnaast is in 2019 een bijdrage geleverd vanuit Klimaatadaptatie aan Ruimte voor de Vecht, de Project overstijgende verkenning Vecht en het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Deze inzet was vooral gericht op het meenemen en borgen van de Zwolse Adaptatie Strategie. In Ruimte voor de Vecht en Project Overstijgende verkenning Vecht heeft dit onder andere tot gezamenlijke inzichten met Waterschap en Provincie geleid die op systeemniveau worden meegenomen en uitgewerkt in het project Hoogwaterbeschermingsprogramma systeemverkenning Vecht.

Er is een bedrag van € 71.000 meer aan de reserves toegevoegd, waardoor er een nadelig resultaat ontstaat van €71.000. Op programma 10 staat hier echter een voordelig resultaat tegenover van € 71.000 in verband met hogere inkomsten door ontvangst van een algemene uitkering. In feite wordt dus een resultaat van € 0 gerealiseerd.

De reservering heeft betrekking op RIVUS.
RIVUS houdt zich bezig met de realisatie van de doelen in de afvalwaterketen zoals gesteld in het Bestuursakkoord Water. In RIVUS werken Waterschap Drents Overijsselse Delta en de gemeenten Zwolle, Kampen, Staphorst, Zwartewaterland, Dalfsen, Raalte, Olst-Wijhe en Deventer samen. De samenwerking geschiedt op basis van een ambitieverklaring. De opgave voor ruimtelijke adaptatie wordt nu aan de opgave van RIVUS toegevoegd. Ruimtelijk adaptatie is de aanpassing van de ruimtelijke inrichting aan de gevolgen van klimaatverandering. Door het Rijk is voor 2019/2020 een bedrag ad. € 150.000 voor klimaatadaptatie RIVUS beschikbaar gesteld. Hiervan is in 2019 €71.000 via de algemene uitkering 2019 ontvangen.  Dit bedrag is in de reserve nutvw-fysiek gereserveerd om in 2020 uitvoering te geven aan de plannen. In 2020 zal nog eens € 79.000 worden ontvangen.

Klimaatadaptatie
Het halen van de doelstelling voor klimaatadaptatie wordt programmatisch opgepakt met de bedoeling dit in 2020 over te dragen aan de lijn.

Activiteiten Klimaatadaptief handelen / nieuwe normaal:

• ZAS (Zwolse Adaptatie Strategie)
  • De adaptatiestrategie is eind 2018 volledig operationeel, zodat iedereen binnen en buiten de gemeente er mee kan werken. In de loop van 2019 kan de gemeente de adaptatiestrategie gebruiken om een meting of evaluatie te doen. Op deze manier kan de gemeenteraad halverwege haar termijn ingrijpen als blijkt dat op onderdelen de landelijke 2020 doelstelling niet wordt gehaald.
  • Bovendien is de Klimaatadaptatiestrategie Zwolle een van de prominente praktijkprojecten in het CATCH-project (2017-2020) die klimaatadaptatie “meetbaar” moet maken via het zogenaamde CATCH-dashboard.
• Als onderdeel van de klimaatstrategie wordt onderzocht op welke wijze  partijen kunnen worden geprikkeld om klimaat adaptief te handelen (wetgeving, financiële prikkels en dergelijke).
• Intern bevorderen van klimaat adaptief handelen en het bieden van een goede infrastructuur voor het slim samenwerken:  
  • Hiervoor worden bijeenkomsten georganiseerd om kennis te delen en op te halen, onder andere het vervolg van de roadshow.
  • De bestaande kennis wordt ontsloten door intranet, een website en de  poort van Zwolle
  • Vanuit het klimaatteam wordt ondersteuning en advies gegeven op welke wijze klimaatadaptie kan worden uitgewerkt.
  • Zorgen voor werkprocessen, handboeken, vergunningen (afdwingen), etc om medewerkers handelingsperspectief te geven om klimaatadaptief te kunnen werken.
• Klimaatadaptatie een stevige positie geven in de omgevingsvisie  
  • In de omgevingsvisie 1.0 is klimaatadaptatie in de ambitie meegenomen. In 2.0 en het omgevingsplan wordt klimaatadaptatie verder uitgewerkt. De uitkomsten van het klimaatadaptatieplan met de mix aan maatregelen bieden input voor de omgevingsvisie

Activiteiten Zwolle koploper en verzilveren economische kansen:

• Economische potentie van klimaatadaptatie verkennen en uitwerken tot een ambitie en strategie:
• De klimaatveranderingen hebben invloed op de water aan en afvoer van de omliggende rivieren. In verschillende onderzoeken wordt gekeken op welke manier de veiligheid kan worden vergroot.  
• Regionale samenwerking in het IJssel-Vechtdeltaprogramma
  • Onderzoeken hoe de succesvolle  IJVD samenwerking in de volgende (provinciale) bestuurlijke periode een vervolg krijgt, mogelijk via Climate Campus
• Gebiedsgericht werken aan klimaatadaptatie (7.1.1)
  • opgaven doorvertalen naar gebeiden (wijken, buurten)
  • Koppeling van wensen van bewoners en bedrijven aan het verbeteren van de leef- en werkomgeving door vergroening kan gekoppeld worden aan doelen van klimaatadaptatie. In de Spoorzone wordt bij de gebiedsontwikkeling met pilots onderzocht op welke wijze daken / gevels kunnen bijdragen aan wateropvang het voorkomen van hittestress.
  • Onderzocht wordt of met een aanpak van gebiedsontwikkeling Zwolle Zuid de klimaatadaptatie opgave en energietransitie vorm kan worden gegeven.
• Inzetten op een koploperspositie en proeftuin voor een klimaatbestendige delta (onder andere Climate Campus): Verder vorm geven en uitwerken van het programma dat tijdens de lancering op 3 maart is gepresenteerd.
• Citydeal thema die van gezamenlijk met de partners zijn en worden opgepakt zijn: nature base solutions, gebiedsontwikkeling, meerlaagse veiligheid, gezamenlijk economische kansen benutten
• Door ontwikkelen van de aanpak voor de ontvangst van bezoeken gericht op het genereren van meer ‘spin off’.
• Participeren in internationale initiatieven, programma´s en netwerken zoals de Internationale Waterambitie (IWA) en het Climate Adaptation Partnership in het kader van de Europese Agenda Stad (Urban Agenda), Charter of Kampen
• Input in de volgende overkoepelende doorlopende activiteiten:
  • Adviseren / belangenbehartiging landelijke en regionale beleid, programma’s en commissies / belangen behartigen: Nationaal Waterplan, HWBP, Voorkeursstrategie IJssel, regionaal systeem, ZON, bestuurlijke commissies Water, etc
  • Slim samenwerken: oa. Climate Campus. Deelname samenwerkingsverbanden, onder andere City Deal, IJVD, RIVUS, etc
  • Casus onderzoeksprojecten:
  • Deelname internationale projecten: CATCH (wateroverlast)
  • Uitwerken en uitvoeren City Deal Klimaatadaptatie
  • Bijdragen aan symposia

Activiteiten "doen / advisering" in de fysieke projecten:

• openbare ruimte klimaatbestendig beheren en onderhouden  
  • Deze actielijn heeft relatie met doel 7.1.2 en 7.1.3 en 7.3.1. Bij nieuwe projecten en bij herinrichting wordt onderzocht op welke wijze klimaatadaptatie kan worden meegenomen.
• lopende projecten zo klimaatbestendig mogelijk uitvoeren  
  • Projecten die worden opgestart onderzoeken in hoeverre Klimaatadaptie op de beste wijze kan worden meegenomen.  De Spoorzone, Breezicht, de Tippe en Wezenlanden Noord zijn voorbeelden waar op verschillende manieren oplossingen worden gevonden om het gebied klimaatrobuust in te richten. Ook in Berkum wordt gekeken hoe klimaatadaptatie meegenomen kan worden in de transitie op gebied van energie in de bestaande wijk.

Activiteiten vormgeven organisatie:
Om het programma in 2020 in de lijn terug te kunnen zetten zijn een aantal algemene activiteiten nodig om inzichtelijk te maken hoe de veranderingen die het programma te weeg brengt landen in de organisatie.

• Inzichtelijk maken welke stappen nog gezet moeten worden bij de verdere uitrol van de ZAS en Community Building en wie welke rol daarin speelt;
• Inzichtelijk maken welke extra middelen er voor klimaatadaptatie nog nodig zijn na 2019 en besluitvorming hierover;
• Inzichtelijk maken in hoeverre er een aangepast werkteam klimaatadaptatie nodig blijft en zo ja hoe lang en met welk doel.

Planbegeleiding Hoogwaterbeschermingsprogramma
Als onderdeel van de Begroting 2019, wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 44, onderwerp Hoogwaterbeschermingsprogramma. De toelichting op dit bestedingsvoorstel vindt u hier. De meekoppelkansen voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma zijn opgenomen onder doel 7.1.3.

Gebiedsontwikkeling IJssel-Vecht Delta

Klimaatadaptief handelen / nieuw normaal

• De Zwolse adaptatiestrategie (ZAS) is in september in de Raad vastgesteld. Tijdens de lancering van de ZAS in juli is er ook een klimaatatlas en bijbehorende website online gebracht. Hiermee zijn  de resultaten van de stresstesten ook inzichtelijk gemaakt voor de stad. Tegelijkertijd worden er ook oplossingsrichtingen aangeboden.
• Voor de Spoorzone is ontwerpend onderzoeken toegepast om te kijken hoe de inrichting van de strook aan de zijde van de Oosterspoorlaan bij zou kunnen dragen aan de afwatering van Assendorp. Het is de bedoeling dat er nog een aantal projecten volgen in 2020 om deze manier van werken goed te introduceren in de organisatie.
• Klimaatadaptatiestrategie is in 2019 als input geleverd voor de doorontwikkeling van de Zwolse omgevingsvisie.

Activiteiten Zwolle koploper en verzilveren economische kansen

• Afgelopen jaren is er onderzoek gedaan naar het (regionale) watersysteem. Samen met Watershap Drents Overijsselse Delta en Provincie Overijssel is de studie ‘Werking Watersysteem Zwolle’ opgeleverd. Over de opgave is een animatie ‘Waterrobuust Zwolle’ gemaakt. Met Waterschap en Provincie is afgesproken de inzichten van deze studie mee te nemen in projecten, ruimtelijke ontwikkelingen enz. Bijvoorbeeld bij de uitwerking van het beschermingsniveau van het regionaal watersysteem of de uitwerking van het groenblauw netwerk vanuit de Zwolse Adaptatie Strategie.
• In het verleden werd er op regionaal niveau samengewerkt in de IJssel-Vechtdelta (IJVD) Het doel van dit programma is samen met regionale overheden, bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties werken aan een toekomstbestendige, waterveilige delta, waar wonen, werken en leven ook in 2100 nog steeds mogelijk is.. Deze samenwerking zou tot voorjaar 2019 duren. Of en hoe dit voortgezet wordt is nog niet duidelijk. Wel is er inmiddels vanuit RIVUS een samenwerking op het gebied van klimaatadaptatiegekomen om de werkregio vanuit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) vorm te geven. Vanuit deze samenwerking zijn in 2019 de regionale stresstesten onder andere opgestart. Daarnaast zijn er nog verschillende andere vormen waarin wordt samengewerkt als de regiodeal, omgevingsagenda Oost en klimaatadaptatie als thema terugkomt.
• Om de gemeente Zwolle als koploper te profileren en de Demodelta vorm te geven wordt in verschillende samenwerkingsverbanden klimaatadaptatie ingebracht als leidraad (bijvoorbeeld de klimaatbestendige groeiregio). Hiermee profileert Zwolle en de regio zich landelijk (en internationaal). De demodelta wordt hierbij met voorbeelden geladen vanuit de diverse samenwerkingsverbanden en onder andere de Climate Campus. Onderdeel van de Climate Campus is het team ’Klimaatactief’ dat in samenwerking met bewoners in de stad kleine en grotere projecten tot stand brengt.
• Ook in 2019 was Zwolle onderdeel van de CityDeal klimaatadaptatie.
• Op het gebied van internationale samenwerking is in 2019 een start gemaakt met de samenwerking tussen Wroclaw, Breda en Zwolle in samenwerking met het NWP (Netherlands Water Partnership)
• in 2019 zijn er een aantal werkbezoeken en excursies in Zwolle geweest. Sommige excursies speciaal op gebied van klimaatadaptatie. Daarnaast ook een aantal werkbezoeken, waarbij klimaatadaptatie een van de onderdelen was.

Gebiedsontwikkeling Ijssel-Vechtdelta

Klimaatadaptatie 2018/2019

Interregionaal project Catch

HWBP Plankosten

Zwolle Millenniumgemeente

Zwolse adaptie strategie

Waterneutraal Zwolle-Noord

Walstroomvoorziening 2019

Klimaatbestendige Azaleapark

Hieronder wordt een financiële toelichting gegeven op de projecten, de inhoudelijke toelichting is opgenomen onder de toelichting "realisatie kredieten".

Gebiedsontwikkeling IJssel-Vechtdelta
Het project bestaat uit het begeleiden van subsidies die zijn afgegeven voor het realiseren van klimaatrobuuste ontwikkelingen. Door de provincie is een aantal subsidiebeschikkingen afgegeven in 2014, 2015 en 2018. Verschillende projecten zijn in 2019 afgerond. De eindrapportages zijn hiervoor ingediend en door de provincie geaccordeerd.

HWBP-plankosten
Bij de begroting is budget beschikbaar gesteld voor gemeentelijke kosten hoogwaterbeschermingsprogramma. Deels betreft het budget voor begeleiding van het proces door de gemeente, deels gaat het om budget voor het ontwerpen en realiseren van extra verbeteringen, zoals de aanleg van voet- en fietspaden, de zogenaamde meekoppelkansen. Onder dit doel is het budget opgenomen voor de gemeentelijke begeleiding. Het budget is in 2019 overschreden met € 21.879. Dit wordt gecompenseerd door de bijdrage binnen de begroting 2020 van €110.000, zodat voor 2020 nog €88.121 beschikbaar is.