Doel 6.4.3 We zorgen dat de ondergrond bijdraagt aan de ruimtelijke ontwikkeling van de stad en duurzaam waterbeheer en de energiepotentie maximaal wordt benut

We willen bij ruimtelijke ontwikkelingen rekening houden met en gebruik maken van ondergrondse functies. Via het bodembeleid zijn de functies van grondwater (ondergrond) met bijbehorende kwaliteitseisen al vastgelegd. De nieuwe ruimtelijke instrumenten uit de Omgevingswet (omgevingsvisie en omgevingsplan) bieden de mogelijkheid om ondergrondse functies met bijbehorende kwaliteitseisen (gebiedsgericht) vast te leggen en zo beter te koppelen aan het (gewenste) bovengrondse gebruik. Binnen het gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal ontzorgen we probleemeigenaren doordat we (tegen een vooraf vastgestelde financiële vergoeding) de verantwoordelijkheid voor deze grond(water)verontreiniging overnemen (zie ook doel 7.3.4).

In Nederland hebben we de unieke situatie dat we de ondergrond kunnen gebruiken voor het winnen van warmte (geothermie) maar ook voor tijdelijke opslag van overvloedige zomerwarmte en de opslag van koude in de winter (wko). Daarmee kan de ondergrond een belangrijke bijdrage leveren aan de energiedoelstellingen (CO2 reductie). Maar dan moeten we het gebruik van bodemenergie wel op een grootschaliger niveau toepassen. Met het optimaal benutten van bodemenergie maken we ons bovendien sneller onafhankelijk van fossiele brandstoffen, vergroten we het wooncomfort (koeling in de zomer) en benutten we de economische waarde van lokale bronnen.

De ondergrond speelt eveneens een grote rol bij klimaatadaptatie. In de bodem en het grondwater kunnen we immers overtollig water bergen (de ondergrond werkt als spons), langzaam afvoeren of juist in het gebied vasthouden voor droge periodes. Het grondwater stroomt als het ware als een rustige, schone rivier onder Zwolle door. Dit principe kan tevens een bijdrage leveren aan de waterkwaliteit omdat minder gebiedsvreemd water hoeft worden ingelaten en het kansen biedt voor meer dynamiek en daarmee voor flora en fauna. De ondergrond kan ook een rol spelen bij de duurzame ruimtelijke ontwikkeling van het landelijk gebied: de overgang van intensieve landbouw naar extensieve landbouw en natuurbeheer kan door gebruik van de ondergrond (deels) financieel worden gecompenseerd door de waarde van (schoon) grondwater te benutten of door meerdere doelen waar de ondergrond een rol in kan spelen (zoals klimaatopgave en waterveiligheid) aan elkaar te koppelen.

Op basis van de Visie op de ondergrond is het mogelijk geworden de kwaliteit van het grondwater gebiedsgericht te benaderen en aan te pakken. Hierdoor is het mogelijk geworden een groot aantal sterk verontreinigde locaties toch te ontwikkelen tegen aanvaardbare kosten. Stedelijke verdichting op voorheen zeer lastige locaties vanwege de verontreinigingen. Het combineren van energieopslag (warmte) in de ondergrond in combinatie met sanering is succesvol.
In Stadshagen is het gedachtegoed van de Visie op de ondergrond uitgewerkt voor de klimaatopgave. Opslaan en vasthouden van regenwater in de ondergrond met duurzaam peilbeheer.

We zorgen dat de ondergrond bijdraagt aan de ruimtelijke ontwikkeling van de stad en duurzaam waterbeheer en de energiepotentie maximaal wordt benut, zodanig dat:

• Grond(water)verontreiniging geen belemmering meer is voor ruimtelijke en/ of economische ontwikkeling:
  • Ondergrondse en bovengrondse functie bij elkaar passen en de kwaliteit van de ondergrond kan worden afgestemd op de functie.
  • Duidelijk is wie verantwoordelijk is voor een goede grondwaterkwaliteit en probleemeigenaren van grondwaterverontreiniging worden ontzorgd.
• De energiepotentie uit de ondergrond maximaal benut wordt:
  • Lokaal beschikbare duurzame bronnen benut worden en een bijdrage wordt geleverd aan de energietransitie
• De ondergrond maximaal bijdraagt aan duurzaam waterbeheer cq. klimaatadaptatie:
  • Het landelijk gebied duurzaam wordt ontwikkeld.
  • Duurzaam peilbeheer wordt vormgegeven.
  • Alternatieve vormen van natuurbeheer plaatsvinden.
  • Een goede kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater kan worden behouden.

William Dogger